تحول مفهوم حکمرانی جهانی در روابط بین الملل

  مفهوم حکمرانی جهانی روزبه­روز رایج­تر و بر پیچیدگی معنای آن افزوده شده است. در عین اینکه فکر می­کنیم نوعی انعطاف­پذیری در کاربرد مفاهیم، هم از لحاظ نظری مطلوب و هم از لحاظ عملی اجتناب­ناپذیر است، معتقدیم حکمرانی جهانی دچار آشفتگی مفهومی است و این مانع مباحثات مفیدتر و هدف بسط نظریه­های منسجم­تر حکمرانی جهانی است. کاربرد دقیق­تر مفهوم مذکور برای رسیدن به هدف نظریه­پردازی از حکمرانی جهانی ضروری است. از این رو، سؤالی که مطرح می­شود، این است که: «آیا می­توان حکمرانی جهانی را نظریه (چه رسد به نظریه­ مسلط) درنظر گرفت؟». در پاسخ به این سؤال، مقاله پیش رو نه در پی ابهام­زدایی از مفهوم یادشده؛ بلکه در پی اثبات این ابهام است. از این رو، مباحث خود را به سه بخش اصلی تقسیم می­کنیم: بخش مفهوم حکمرانی جهانی، که به تعاریف ارائه­شده برای این مفهوم می‌پردازد؛ بخش دیدگاه­های متعارض درباره­ حکمرانی جهانی، که نشان می­دهد حکمرانی جهانی در چارچوب دیدگاه‌های نظری گوناگون بررسی شده است؛ و بخش مسائل تجربی، که به موضوع­های عملی و خلأهای موجود حکمرانی جهانی می‌پردازد، که نشان دهد حکمرانی جهانی به­عنوان یک «وضعیت» چه جایگاهی دارد. روش مورد استفاده­ این پژوهش، توصیفی ـ تبیینی بوده و عمدتاً از منابع کتابخانه­ای استفاده شده است.